1/15

Phú Quý là một huyện đảo thuộc tỉnh Bình Thuận, ở tọa độ 10555’đến 10858’ kinh Đông và từ 1029’đến 1033’ vĩ Bắc. Phú Quý cách Phan Thiết khoảng 56 hải lý (hơn 100km) về hướng Đông Nam, cách quần đảo Trường Sa 540km về hướng Tây Nam và cách Hoàng Sa khoảng 725km. Khoảng cách từ Phú Quý đến Cam Ranh là 150km về phía Nam, đến Vũng Tàu là 200km về phía Đông và đến Côn Sơn là 333km về phía Đông Bắc.

XEM TẤT CẢ 25 ẢNH

            Diện tích đảo Phú Quý kể cả các hòn đảo lẻ là 32km2. Đảo chính Phú Quý rộng 17,92km2, giống như một hình chữ nhật lệch, có chiều dài 7km, chiều ngang nơi rộng nhất khoảng 4,5km. Đảo Phú Quý là miền địa đầu án ngữ phía Đông của tỉnh Bình Thuận, là địa phương gần và là vùng đảo tiền tiêu, hậu cứ của quần đảo Trường Sa. 

          Xung quanh Phú Quý có nhiều hòn đảo lớn nhỏ tạo thành một quần đảo. Nhân dân địa phương gọi đó là những “hòn lẻ”. Ngoài đảo chính các hòn đảo khác được chia thành hai khu vực cách nhau từ 27 đến 35 hải lý. 

           Khu vực thứ nhất có 6 hòn lẻ, gồm: Hòn Trứng, Hòn Đen, Hòn Đỏ, Hòn Giữa, Hòn Trào và Hòn Chiêng. 

          Hòn Trứng là nơi xưa kia những bầy chim nhạn thường tụ tập sinh sản. Hòn này cách đảo chính khoảng 9km về phía Tây Bắc và nơi đây trở thành điểm neo đậu của nhiều loại ghe thuyền. Mùa gió Nam có vũng đậu ở phía Bắc, mùa gió Bấc có vũng đậu ở phía Nam.

           Phía Bắc đảo Phú Quý cách bờ chừng 200 đến 300m có 3 đảo lẻ là Hòn Đen, Hòn Giữa và Hòn Đỏ. Hòn Giữa là một dãy đá gành nằm vắt ngang như một nhịp cầu nối liền Hòn Đen với Hòn Đỏ. Hòn Đen gồm toàn đá đen còn gọi là Hòn Ngoài, Hòn Nghiên hay Hòn Mực. Ba hòn này được gọi bằng nhiều tên khác như Hòn Trong, Hòn Bút, Hòn Sơn, Hòn Bút Nghiên... 

           Về phía Đông Nam, còn có Hòn Trào và Hòn Chiêng. Nơi Hòn Trào (hay Hòn Triều) thường có sóng lớn tràn lên, Triều còn có nghĩa là sóng. Hòn Chiêng là một khối đá có hình dạng giống như cái chiêng. 

          Khu vực thứ hai có 4 hòn lẻ, gồm: Hòn Hải, Hòn Đồ Lớn, Hòn Đồ Nhỏ và Hòn Tý. 

       Hòn Hải (Hòn Khám) như một khối đá vuông sắc cạnh, mọc thẳng từ biển lên tựa một cái khám thờ, có chiều dài nhất khoảng 556m, rộng khoảng 86m, cao hơn 100m, cách đảo lớn 65km về phía Tây Nam. Hòn Hải là điểm A6, đường cơ sở để tính lãnh hải Việt Nam, cũng là mũi nhọn xa nhất của đường viền nội thủy Việt Nam ở hướng Đông Nam biển Đông có tọa độ 9o58’ vĩ Bắc, 109o5 kinh Đông.

        Hòn Đồ Lớn (Hòn Bố) có chiều dài 200m, rộng khoảng 80m, cao 60m, trên đỉnh có nơi rộng 10 đến 20m, cách hòn Hải 21km về phía Tây, cách đảo lớn 50km về phía Nam. Ngày xưa cứ đến tháng tư, tháng năm Âm lịch hàng năm, chim biển về làm tổ, sinh sản ở Hòn Đồ, nhân dân thường ra lấy trứng chim về sử dụng. 

          Hòn Tý (Hòn Vung) cách Hòn Hải 5km về phía Tây, chiều dài khoảng 30m, rộng khoảng 3 đến 5m. Hòn Tý có dạng như cái vung nồi đất ngày xưa nên nhân dân thường gọi là Hòn Vung. Theo lời người xưa kể lại thì trước kia đã tìm thấy nhiều tiền kẽm ở đây nên nhân dân còn gọi là Hòn Tiền. 

           Hòn Đồ Nhỏ (Hòn Trào) cách Hòn Đồ Lớn khoảng 3km về phía Đông, dài khoảng 10m, rộng 5m, gồm nhiều ghềnh đá lởm chởm, khi nước ròng (cạn) mới nổi lên, khi nước lớn chỉ thấy nhấp nhô trên mặt biển.

         Hòn Tro (Hòn Mới) là một hòn đảo mới hình thành vào năm 1923 do sự phun trào mạnh của núi lửa trên biển. Sự rung chuyển, phun trào của núi lửa kéo dài trong gần 1 tháng ở khu vực phía Tây Nam làng Mỹ Khê (xã Tam Thanh ngày nay) để rồi hình thành nên một hòn đảo mới nhô lên khỏi mặt nước chừng vài chục mét và cách bờ khoảng 60km. Hòn này hình tròn với đường kính khoảng 40m, trên bề mặt có cát trắng và xung quanh là những cạnh đá dạng bậc thang thoai thoải. Sau 3 tháng, kể từ ngày có hiện tượng đó, hòn này bị chìm xuống cách mặt nước 33m và hình thành nên một bãi đá ngầm dài 700m và rộng gần 500m, nhân dân Phú Quý gọi đó là rạn Mối. 

          Lớn nhất trong các hòn lẻ ở Phú Quý là Hòn Tranh, cách đảo khoảng 1,5km về phía Đông Nam. Hòn Tranh có dạng như chữ S, diện tích 0,5km2, nơi rộng nhất 400m và nơi dài nhất là 1.200m. Trước kia hòn này là một đảo hoang, cỏ tranh mọc um tùm nên được gọi là Hòn Tranh. 

           Ngoài những hòn lẻ, Phú Quý còn có nhiều doi, lạch, mũi, bãi như: vịnh Đá Dù (lạch Dù), vịnh Thuế, vịnh Ký Phủ, vịnh Đất Cạn ở hướng chính Đông; bãi Lăng, vịnh Chà Tre, vịnh Ông Cò ở hướng chính Tây, vịnh Ông Lường, vịnh Chùa (lạch Chùa), vịnh Cây Chổi (lạch Chổi), bãi Núi, bãi Nhỏ, bãi Đá Đỏ ở hướng chính Nam và các doi lạch khác như doi Dừa, doi Ông Tỉnh, doi Thầy, lạch Ông Bền, mũi Cây Thẻ, mũi Gành Hang, mũi Trâu Nằm, bãi Phủ…

          Đảo Phú Quý, qua sử sách xưa có nhiều tên gọi: Cổ Long (Koh Rong), Cù Lao Khoai Xứ, đảo Thuận Tĩnh, đảo Chín Làng, Hòn Lớn, Phú Quý, Cù Lao Thu, Poulo Cecir de Mer và tên gọi nôm na của người địa phương là Hòn… 

          Nói về tên gọi Cổ Long (Koh Rong), nhiều tư liệu cho biết vào tháng 8 năm 1783, khi bị quân Tây Sơn truy kích, Nguyễn Ánh từ Gia Định phải chạy ra đảo Cổ Long, Cổ Cốt rồi quay về lại Phú Quốc. Quân Tây Sơn vây đánh nhưng lúc đó có bão biển nên sau 7 ngày đêm lênh đênh trên biển, Nguyễn Ánh trốn thoát và chạy hẳn ra đảo Thổ Chu cách khá xa đất liền. Truyền thuyết này gắn liền với những di tích hiện còn ở Bình Thuận và trên đảo như chùa Bửu Sơn ở Phú Hài, vạn Thạch Long ở Mũi Né (Phan Thiết), chùa Linh Quang và giếng Gia Long (giếng Vua) ở Hòn Tranh (Phú Quý).v.v…

           Về tên gọi Cù Lao Khoai, tương truyền có một nhóm ngư dân ở các tỉnh miệt ngoài trên đường đi hành nghề lưới chuồn đã phát hiện ra hòn đảo này. Khi rời đảo, họ đã vô tình bỏ lại những gấu khoai. Lần sau đến, họ thấy những gấu khoai kia đã bén rễ và phát triển xanh tốt, cho những củ khoai ngon và to nên họ gọi hòn đảo này là xứ Cù Lao Khoai. 

           Tên gọi Cù Lao Thu xuất phát từ đặc điểm hình dạng của đảo giống như một con cá thu. Có người còn cho rằng nơi đây xưa kia là một ngư trường tập trung rất nhiều loại cá thu nên ngư dân quen gọi là Hòn Thu. Và Cù Lao Thu là tên gọi phổ biến vào thời gian sau này. Cư dân Phú Quý quen gọi đảo của mình là Hòn một cách ngắn gọn như thế.

            Đảo Thuận Tĩnh là tên gọi đã được nhắc đến trong văn bản chính thức năm Thiệu Trị thứ 1 (1841) khi nói về Phú Quý. Đảo Thuận Tĩnh lúc này trực thuộc tổng Phú Quý, huyện Tuy Phong, phủ Ninh Thuận. Từ niên hiệu Thiệu Trị thứ 4 (1844), đảo được đổi tên từ tổng Hạ sang tổng Phú Quý trực thuộc huyện Tuy Phong, phủ Ninh Thuận, tỉnh Bình Thuận.

             Giàu tiềm năng du lịch, Phú Quý được thiên nhiên ưu đãi không những về tài nguyên mà cả những danh lam thắng cảnh. Với những bãi biển, những dãy đá san hô, những cụm đá đen cùng đá gành nhiều màu sắc nhấp nhô trên biển và khí hậu trong lành mát mẻ quanh năm. Không chỉ có phong cảnh đẹp mà con người Phú Quý lại cần cù, chất phác và hiếu khách. Đến du ngoạn Phú Quý, du khách sẽ hài lòng với những thú tiêu khiển như tắm biển, du thuyền, câu cá, leo núi, sưu tầm các loài sinh vật biển... 

         Từ rất lâu Phú Quý nổi tiếng với các loại hải đặc sản quí hiếm. Năm 1935, thương lái Phan Thiết, Trung, Nam bộ đi ghe bầu ra Phú Quý mua cá khô, tôm hùm, các loại ốc... bán sang Cao Miên. Từ thập kỷ 1990 thế kỷ 20 với sự nỗ lực của chính quyền, nhân dân địa phương cùng sự hỗ trợ mạnh mẽ của tỉnh và trung ương, Phú Quý thật sự đổi thay. Nghề đánh bắt hải sản với các phương tiện đánh bắt hiệu quả đã làm tăng thu nhập của người dân. Ngoài sự phát triển về ngành hải sản mũi nhọn, Phú Quý còn được biết đến là một quần đảo có nhiều tiềm năng phát triển du lịch sinh thái biển. Du khách đến đảo Phú Quý sẽ được đón ánh bình minh trên biển cả, cảnh đẹp nơi này đã làm say lòng bao du khách và cũng là nơi khơi nguồn cảm hứng thi ca. Trên đảo còn nhiều danh lam thắng cảnh, kiến trúc của những di tích lịch sử - văn hóa như: Chùa Linh Quang, vạn An Thạnh có tuổi thọ trên 200 năm. Vào khoảng tháng 10 năm 1941, một vị cá "Ông" trôi dạt vào đảo. Theo tài liệu của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Thuận, đây là con cá voi đầu tiên trôi dạt vào đảo được người dân biết đến và mai táng trọng thể, từ đó người dân Triều Dương lấy ngày 15 tháng 10 âm lịch làm ngày giỗ cá Ông, gọi là ngày giỗ vị Cố. Ngôi vạn An Thạnh ngoài việc thờ cá Ông còn thờ phụng Thành hoàng, Tiền hiền, Hậu hiền như một số ngôi đình làng trong đất liền; do vậy, gắn với chức năng nên nơi đây còn là nơi thờ phụng, cất giữ những bộ hài cốt cá Ông trôi dạt vào đảo. Trong đó có bộ xương rất lớn, cho thấy khi còn sống vị cá Ông này có thể dài trên 20m. Với bề dày lịch sử và lưu giữ nhiều di sản văn hóa, vạn An Thạnh đã được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) cấp bằng công nhận di tích lịch sử cấp quốc gia. 

         Sự hấp dẫn về tiềm năng du lịch Phú Quý còn phải kể đến quang cảnh đồi núi và các đảo nhỏ xung quanh. Cách cảng 4km về phía Tây là ngọn núi Cấm cao 108m so với mực nước biển, trên đỉnh núi có ngọn đèn hải đăng thuộc loại lớn nhất Việt Nam. Đêm đêm ngọn đèn biển định hướng cho các thuyền ngư dân giữa biển khơi đi về đúng hướng, nối liền đảo quê hương với đất mẹ thân thương. Cách núi Cấm chừng 4km về hướng Đông là núi Cao Cát, trên đỉnh núi có ngôi Linh Sơn Tự, từ chùa có thể phóng tầm mắt nhìn ra cả vùng biển bao la của Tổ quốc. 

         Với tiềm năng lợi thế, những năm gần đây huyện Phú Quý rất quan tâm khai thác tiềm năng du lịch của quần đảo. Trước mắt, Phú Quý đang tập trung mọi điều kiện kết cấu hạ tầng du lịch như nâng cấp hoàn chỉnh hệ thống giao thông đến các điểm du lịch; phát triển phương tiện tàu biển, sân bay, bến tàu, hệ thống khách sạn, nhà hàng, tạo ra các sản phẩm du lịch đa dạng, hấp dẫn... mà mục tiêu chung nhất là nhằm đưa Phú Quý trở thành một đặc khu kinh tế du lịch và dịch vụ. 

         Phú Quý - một huyện đảo xa bờ, là nơi có nhiều tiềm năng để phát triển kinh tế biển và du lịch sinh thái. Hi vọng trong thời gian đến sẽ có nhiều tour du lịch sinh thái từ các mọi miền của Tổ quốc đến với Phú Quý và ngược lại để ngày càng có nhiều người biết đến Phú Quý, một hòn đảo giữa biển khơi đẹp thơ mộng, đậm nét hoang sơ và nhiều nơi chưa từng vương dấu chân người. 

ĐIỂM ĐẾN KHÁC

ĐẢO PHÚ QUÝ

BÃI DOI DỪA

BÃI NHỎ - GÀNH HANG

VỊNH TRIỀU DƯƠNG