Đền Đậu An được dựng theo phong cách kiến trúc đình, đền của vùng đồng bằng Bắc bộ. Kiến trúc đền được xây dựng hình chữ Đinh, tọa lạc trên thế đất hình rồng với diện tích khoảng 2,2ha; xung quanh có cây xanh, hồ nước tạo thành nơi Thủy tụ. Đền gồm 3 tòa Tiền tế, Thượng điện và Hậu cung. Phần lớn kiến trúc đền được làm từ gỗ lim, riêng cung Đệ nhất và Đệ nhị của tòa Thượng điện lại được làm bằng đá nguyên khối nặng hàng chục tấn. Các khối đá được tạo thành cột trụ, vì kèo, câu đối, hoành phi…, được các nghệ nhân và thợ thủ công đương thời chạm khắc long cuốn thủy tinh xảo.

Đền Đậu An được bao quanh bởi hổ nước tạo thành nơi thủy tụ. Ảnh TITC

Tương truyền, vào năm thứ 2 trước Công Nguyên, có Thiên tiên, Địa tiên mở cổng trời xuống hướng dẫn nhân dân khai phá vùng sình lầy Chạ Xá, dạy cách săn bắn, hái lượm và trồng lúa nước. Đồng thời có Ngũ lão tiên ông xuống huy động dân làng khai hoang, diệt trừ thú dữ và dựng Thụy Ứng quán để cầu trời ban mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Để tưởng nhớ công ơn của các vị Ngũ Lão Tiên ông, Thiên tiên, Địa tiên, cùng Ngọc Hoàng, người dân địa phương đã trùng tu, mở rộng Thụy Ứng quán để thờ phụng các vị thần tiên cùng Ngọc Hoàng, về sau trở thành quần thể di tích đền Đậu An như ngày nay.

Tam quan đền Đậu An. Ảnh TITC

Ngày nay, đền Đậu An còn lưu giữ được nhiều di vật cổ có giá trị nghệ thuật và thẩm mỹ. Nổi bật và đặc sắc nhất phải kể đến tòa tháp Cửu trùng bằng đất nung được xây dựng từ thời Lý – Trần. Họa tiết và chất liệu của tháp vừa có dáng dấp tháp Đình Bảng, vừa có nét Chăm Pa. Thân tháp được khắc hình cách điệu hoa sen, chim thần Garuda… Tháp cao chín tầng biểu thị chín tầng mây cao vời vợi của chốn cửu trùng. Trên đỉnh tháp có hình hồ lô, tương truyền là nơi tiếp dẫn Ngọc Hoàng giáng trần. Ngoài tháp Cửu trùng còn có bệ thờ bằng đất nung hình hoa sen đặt trong cung cấm, có cùng niên đại với tháp Cửu trùng; khánh đá cổ niên hiệu Vĩnh Trị; chuông đồng niên hiệu Cảnh Hưng; hai tấm bia đá thời Lý, Nguyễn ghi lại niên đại kiến trúc và những người có công tôn tạo, mở rộng trùng tu đền…

Tháp Cửu trùng bằng đất nung thời Lý – Trần. Ảnh TITC

Hoa sen cách điệu trên tháp đất nung Cửu trùng. Ảnh TITC

Chim thần Garuda cách điệu trên tháp đất nung Cửu trùng. Ảnh TITC

Từ Hà Nội về đến đền Đậu An mất khoảng 60km. Đến với quần thể di tích đền Đậu An, du khách sẽ như được hòa mình vào không gian của những câu chuyện thần thoại cổ tích cùng không gian của làng quê văn hóa Việt Nam với những nếp ứng xử văn hóa ấm áp tình người.

Khánh đá cổ thời Vĩnh Trị. Ảnh TITC

Cột, kèo, câu đối đều được chế tác từ đá nguyên khối. Ảnh TITC

Hàng năm, từ ngày 6-12/4  âm lịch, lễ hội đền Đậu An được nhân dân trong vùng tổ chức với nhiều điều thú vị, thể hiện sự giao tiếp hòa nhập cộng đồng làng xã. Nghi thức tế lễ chính là dâng hương, rước kiệu thờ Thiên Tiên, Địa Tiên. Ngoài ra lễ hội còn có nhiều trò chơi hấp dẫn như: chọi gà, cờ tướng, hát quan họ..., trong đó nổi bật có trò chơi “đánh hổ” hay còn gọi là “đánh bệt” mang đậm màu sắc dân gian truyền thống. Theo quan niệm, các lực sỹ và mẹ con nhà Khó phải đuổi được hổ ra khỏi làng thì dân làng được mùa, ăn nên làm ra; trái lại thanh niên các làng phải chặn không cho hổ sang nhà mình. Lá cây si trang trí tổ hổ sẽ trở thành vật thiêng, được mọi người chọn lấy để cầu mong sự an lành và hạnh phúc.

Trung tâm Thông tin du lịch